Giải phẫu
Các khớp hoạt dịch của sọ
(ĐTĐ) – Khớp hoạt dịch của sọ (articulationes synoviales cranii) chỉ có một khớp hoạt dịch là khớp thái dương – hàm dưới. Tuy nhiên, xét đến các cử động của đầu, khớp đội – chẩm, khớp đội – trục giữa và khớp đội – trục bên cũng được xếp vào khớp hoạt dịch sọ.
Khớp đội – chẩm (articulatio atlanto – occipitalis) là khớp lồi cầu giữa các mặt khớp trên của đốt đội và các lồi cầu xương chẩm. Khớp này cho phép gấp, duỗi và nghiêng đầu sang hai bên.
Khớp đội – trục giữa (articulatio atlanto – axialis mediana) (H.1) là khớp trục giữa một bên là răng của đốt trục với một bên là cung trước đốt đội và dây chằng ngang đốt đội. Động tác của khớp này là xoay đầu.
Hình 1 Khớp đội – trục giữa (nhìn trên)
Khớp đội – trục bên (articulatio atlanto – axialis lateralis) là khớp phẳng giữa mặt khớp dưới của khối bên đốt đội với mặt khớp trên của đốt trục. Động tác của khớp này cũng là xoay đầu.
Dưới đây chỉ mô tả chi tiết khớp thái dương – hàm dưới.
Khớp thái dương – hàm dưới (articulatio temporomandibularis) (H.2 và H.3):
Khớp thái dương – hàm dưới là khớp hoạt dịch, thuộc loại lưỡng lồi cầu, nối xương thái dương với xương hàm dưới.
Mặt khớp. Mặt khớp của xương thái dương nằm ở phần trai, gồm củ khớp ở trước và phần trước hố hàm dưới ở sau. về phía xương hàm dưới, mặt khớp là chỏm xương hàm dưới. Chỏm là thành phần của mỏm lồi cầu xương hàm dưới. Xen giữa mặt khớp của hai xương là một tấm sụn – sợi gọi là đĩa khớp (discus articularis). Đĩa khớp có hai mặt trên và dưới thích ứng với mặt khớp của hai xương. Chu vi đĩa khớp dính vào bao khớp, lỏng ở phía sau, chắc ở phía trước. Nó còn dính vào gân cơ chân bướm ngoài và vào chỏm xương hàm dưới bằng một dải sợi. Dải này giúp cho đĩa dịch chuyển ra trước và sau cùng chỏm xương hàm dưới.
Hình 2. Ổ khớp của khớp thái dương – hàm dưới
Bao khớp dính vào chu vi các mặt khớp của hai xương và bám vào chu vi của đĩa khớp; đĩa khớp chia ổ khớp thành hai khoang: khoang thái dương – đĩa khớp và khoang đĩa khớp – hàm dưới. Bao khớp thường lỏng giữa đĩa khớp và xương thái dương, chắc và chặt hơn ở giữa đĩa khớp và xương hàm dưới.
Máy vật lý trị liệu Bộ Quốc phòng
Công ty Cổ phân TSun Việt Nam
[DoctorHome DH14] Máy trị liệu đa năng DoctorHome DH-14 (tiêu chuẩn)
Hỗ trợ cơ xương khớp chi dưới
Hình 3. Khớp thái dương – hàm dưới nhìn bên
Màng hoạt dịch. Do ổ khớp bị chia đôi nên màng hoạt dịch cũng bị chia đôi thành:
Màng hoạt dịch trên (membrana synovialis superior) lót mặt trong bao sợi của khớp thái dương – đĩa khớp.
Màng hoạt dịch dưới (membrana synovialis inferior) lót mặt trong bao sợi của khớp đĩa khớp – hàm dưới.
Dây chằng.
Dây chằng ngoài (ligamentum laterale) và dây chằng trong là những phần dày lên ở hai mặt ngoài và trong của bao khớp. Dây chằng ngoài bám ở trên vào củ khớp (thuộc rễ của mỏm gò má). Các sợi của nó chạy xuống dưới và ra sau bám vào mặt ngoài của cổ lồi cầu xương hàm dưới, qua để bảo vệ ống tai ngoài.
Dây chằng bướm – hàm dưới (ligamentum sphenomandibulare) nằm ở mặt trong của khớp. Nó là một dải sợi chạy từ gai xương bướm tới lưỡi xương hàm dưới.
Dây chằng trâm – hàm dưới (ligamentum stylomandibulare) nằm ở phía sau – trong của khớp. Nó chỉ là một dải dày lên của mạc cổ sâu chạy từ đỉnh mỏm trâm tới góc xương hàm dưới.
Các cơ và những cử động
Hạ xương hàm dưới. Khi há miệng, chỏm xương hàm dưới xoay trên mặt dưới của đĩa khớp quanh một trục ngang. Cổ xương hàm dưới và đĩa khớp cùng được cơ chân bướm ngoài kéo ra trước và đĩa khớp dịch chuyển tới dưới củ khớp. Chuyển động ra trước của đĩa khớp được giới hạn bởi sức căng của mô xơ – trun buộc đĩa khớp vào xương thái dương. Xương hàm dưới được hạ thấp nhờ hai cơ bụng, cơ cằm – móng và cơ hàm – móng. Cơ chân bướm ngoài đóng vai trò quan trọng trong việc kéo xương ra trước.
Nâng xương hàm dưới. Động tác này ngược với động tác hạ xương hàm dưới. Đầu tiên chỏm xương hàm dưới và đĩa khớp dịch chuyển ra sau, tiếp đó chỏm xoay trên mặt dưới đĩa khớp. Xương hàm được nâng lên nhờ cơ thái dương, cơ cắn và cơ chân bướm trong; các sợi sau của cơ thái dương kéo chỏm xương hàm dưới ra sau. Đĩa khớp được kéo ra sau nhờ mô xơ – trun.
Đưa hàm dưới ra trước. Đĩa khớp được kéo ra trước tới mặt dưới củ khớp và chỏm xương hàm dưới được kéo theo cùng đĩa khớp. Tất cả cử động chỉ diễn ra ở khớp thái dương – đĩa khớp. Hàm dưới đưa ra trước làm cho các răng hàm dưới nằm trước răng hàm trên. Động tác này xảy ra khi cơ chân bướm ngoài ở cả hai bên cùng co với sự hỗ trợ của hai cơ chân bướm trong.
Đưa xương hàm dưới ra sau. Đĩa khớp và chỏm xương hàm dưới được kéo ra sau về hố hàm dưới. Động tác này diễn ra nhờ các sợi sau của cơ thái dương.
Các cử động nhai từng bên. Các cử động này bao gồm việc luân phiên đưa hàm dưới ra trước và ra sau ở mỗi bên.
Originally posted 2013-06-02 23:11:17.
Thông tin về y học chỉ mang tính tham khảo, bạn cần hỏi ý kiến của thầy thuốc trước khi áp dụng cho mình và người thân. Với mỗi người việc đáp ứng với các liệu trình điều trị là khác nhau tùy thuộc cơ địa bản thân !
Máy vật lý trị liệu Bộ Quốc phòng
Công ty Cổ phân TSun Việt Nam
[DoctorHome DH14] Máy trị liệu đa năng DoctorHome DH-14 (tiêu chuẩn)
Hỗ trợ cơ xương khớp chi dưới
